مروری بر کتاب روانشناسی عزت نفس اثر ناتانیل براندن
شش ستون مهم عزت نفس
اعتماد کردن به ذهن و دانستن این که هر کسی شایسته و زیبندهی خوشبختی است، جوهر و عصارهی عزت نفس است.
عزت نفس یکی از نیازهای اساسی انسان امروز است. عزت نفس پایهی تمام موفقیتها، رشد و توسعهی فردی است. درست است که عزت نفس یک نیاز حیاتی نیست ولی کمبود آن در رشد و پیشرفت، اختلال ایجاد میکند.
عزت نفس به چه معناست؟
ناتانیل براندن در کتاب روانشناسی عزت نفس، به تفصیل در این مقوله صحبت میکند. او رواندرمانگر و نویسندهای ( کانادایی- آمریکایی) است که در سال ۱۹۳۰ متولد شد و به خاطر فعالیت و تحقیق زیاد بر روی عزت نفس به شهرت رسید زیرا متوجه شده بود که کمبود عزت نفس و مشکلات بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند. براندن چندین کتاب در این مورد نوشته است ولی به گفتهی خودش این کتاب از سایر کتابهایش کاملتر است.
کتاب روانشناسی عزت نفس در سه بخش و هفده فصل تدوین شده است. این کتاب به سوالات زیر پاسخ میدهد.
✓عزت نفس چیست؟
✓چرا عزت نفس مهم است؟
✓چگونه میتوانیم بر عزت نفس خود بیفزاییم؟
✓دیگران در عزت نفس ما چه نقشی دارند؟
در بخش اول، براندن از اصول اولیه عزت نفس سخن میگوید. او تعریفی جامع و کامل از عزت نفس ارائه میدهد. میگوید: عزت نفس دو وجه دارد؛ باور توانمندی خود در مقابله با چالشهای زندگی و احساس داشتن صلاحیت برای خوشبختی و احترام به خود. و بعد خصوصیات رفتاری افراد با عزت نفس بالا را بیان میکند و همینطور چهرهی افرادی را برای مخاطب ترسیم میکند که دچار توهم عزت نفس هستند تا مخاطبان با بررسی آنها بدانند کیستند و به هویت واقعی خود پی ببرند. حال که با تعریف دقیق عزت نفس آشنا شدیم و تا حدودی میزان عزت نفس خود را تخمین زدیم به سراغ بخش دوم میرویم.
در بخش دوم، به منابع درونی عزت نفس پرداخته شده، این که چگونه میتوانیم عزت نفس خود را افزایش دهیم. نویسنده از شش رکن اساسی و مهم صحبت کرده و در انتهای هر فصل، تمریناتی را برای فهم مطالب و نهادینه کردن آن ارائه کرده است. برای آشنایی مخاطب به مرور شش رکن مهم میپردازم.
۱- زندگی آگاهانه
هر چقدر محیط اطراف خود را بیشتر بشناسیم، بهتر زندگی میکنیم. برای داشتن زندگی آگاهانه باید به مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فیزیکی پیرامون خود آگاهی داشته باشیم. اشتباهات خود را بپذیریم و آنها را اصلاح کنیم. با واقعیتهای زندگی رو به رو شویم. دائما در حال یادگیری باشیم تا ذهنی پویا و فعال داشته باشیم زیرا ما در دنیایی زندگی میکنیم که دانش بشری هر ده سال دو برابر میشود.
۲- خود پذیری
یعنی در کنار خود بودن و با خود رابطهی مخرب نداشتن. یعنی من به احساسم( خشم، غم، شادی و..) اجازهی بروز بدهم و آن را سرکوب نکنم چون واقعیتی است که وجود دارد. یعنی من دوست خودم باشم همانطور که از دیگران دلجویی میکنم با خودم هم رفتاری دوستانه داشته باشم.
۳- ابراز وجود و قاطعیت
لازمهی ابراز وجود، اندیشیدن و داشتن آگاهی است تا بتوانیم حرف خود را بزنیم و محکم و قاطع روی آن بایستیم. ابراز وجود نیاز به شجاعت دارد.
۴-مسئولیت در قبال خود
برای موفقیت در زندگی باید مسئولیت صد در صد اهداف، آرزوها و خواستههای خود را بپذیریم. هیچ کس در قبال خواستههای ما وظیفهای ندارد و قبول مسئولیت، مستلزم نگرشی پویا و فعال است.
۵- زندگی هدفمند
باید اهدافی را انتخاب کرده و برای آن زمان تعیین کنیم تا زندگی سمت و سوی مشخصی داشته باشد. هر چند که تضمینی برای دستیابی به اهداف وجود ندارد ولی بدون هدف هم، زندگی باری به هر جهت میشود.
۶- یکپارچگی و انسجام
باید ارزشها و گفتار هر فردی با اعمال و رفتارش همخوان باشد. آنچه را که نقض میکند، انجام ندهد و آنچه را که تایید میکند، به انجام برساند.
در بخش سوم به نقش عوامل بیرونی پرداخته است. عواملی مانند؛ خانواده، مدرسه و محیط کار که بر عزت نفس تاثیر دارند. ولی نباید دائما گلهمند باشیم و دیگران را مقصر بدانیم. خوشبختانه عزت نفس را میتوان با تمرین و کار بر روی خود افزایش داد.
بهترین شعار برای افزایش عزت نفس این است: من کافی هستم و خودم را به همین شکل میپذیرم. پذیرفتن لزوما به معنای دوست داشتن و لذت بردن نیست بلکه به این معنی است که واقعیت وجودی خود را میپذیرم تا بتوانم آن را ارتقا دهم.
باید بتوانیم این شش رکن اساسی را در زندگی خود پیاده کنیم زیرا دانستن آن به تنهایی کارساز نیست. پیادهسازی این شش رکن به اراده، تلاش، پشتکار و شجاعت بسیار نیاز دارد و تنها چیزی که میتواند پیمودن این مسیر را آسانتر کند، عشق به خود است.
پس میتوان عشق را رکن هفتم عزت نفس دانست.
این کتاب بسیار عالی و کاربردی است. لازم است که هر کدام، نسخهای از آن را داشته باشیم، زیرا عزت نفس همیشه ثابت نیست و در نوسان است. بنابراین اشتباه است که تصور کنیم با یکبار خواندن و کار بر روی خود، عزت نفسمان مادامالعمر بیمه شود.
این اثر توسط مهدی قراچه داغی و نشر نخستین در ۳۰۴ صفحه به فارسی برگردانده شده است.
از آثار دیگر او میتوان: تقویت و خودباوری، عزت نفس در زنان، مسئولیت پذیری و روانشناسی حرمت نفس را نام برد.
ناتانیل براندن در سال ۲۰۱۴ در آمریکا درگذشت.